Witold Kula – matura’34

Historyk
Urodził się w 18 kwietnia 1916 roku w Warszawie, jego rodzicami byli Jan Kula i Jadwiga z domu Liwska. Uczęszczał do Gimnazjum im. Reja. Po jego ukończeniu w 1934 roku, rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie ekonomiczne w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Był uczeniem Natalii Gąsiorowskiej. W 1939 roku obronił na UW doktorat, którego promotorem był Stanisław Arnold[2].
W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, współpracownik Biura Informacji i Propagandy oraz uczestnik tajnego nauczania. Brał aktywny udział w akcjach ratowania Żydów. Po upadku powstania warszawskiego, jako podporucznik AK, trafił na 7 miesięcy do oflagu Grossborn.
Po wojnie podjął pracę na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie habilitował się w 1947 roku. W 1950 roku objął profesurę na UW.
Był współorganizatorem i profesorem (1953–1968) Instytutu Historii Polski Akademii Nauk, w latach 1968 – 1970 prezes Międzynarodowego Stowarzyszenia Historii Gospodarczej, którego był później prezesem honorowym, zaś w latach 1974–1983 – wiceprzewodniczący Międzynarodowej Komisji Metrologii Historii. Członek Polskiej Akademii Nauk. Zajmował się badaniem dziejów gospodarczo-społecznych Polski, metodologią historii oraz metrologią pojmowaną jako oddzielna dziedzina nauki.
Jego pracę naukową odznaczało interdyscyplinarne podejście raz nowatorstwo teoretyczne. Wychodząc z tradycji marksistowskich udało mu się stworzyć oryginalne koncepcje początków polskiej kapitalizmu, zaproponować model funkcjonowania peryferyjnego feudalizmu na ziemiach polskich w XVI – XVII wieku, co znalazło odzwierciedlenie zwłaszcza w przetłumaczonej na wiele języków pracy Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (Warszawa 1962)[3]. Od lat 60. współpracował blisko z historykami francuskiej Szkoły Annales. Jego prace były cytowane m.in. przez wybitnego przedstawiciela tej szkoły oraz jednego z najwybitniejszych historyków europejskich XX wieku Ferdynanda Braudela [4].
Witold Kula wychował wielu uczniów, spośród których najbardziej znani to Jerzy Jedlicki, Elżbieta Kaczyńska, Janina Leskiewiczowa, Tadeusz Łepkowski, Jacek Kochanowicz czy Andrzej Jezierski.
Żoną Witolda Kuli była Nina Assorodobraj-Kula, socjolog, profesor UW, a synem Marcin Kula.

Prace

Szkice o manufakturach w Polsce XVIII wieku (1956)
Rozważania o historii (1958)
Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego. Próba modelu (1962)
Problemy i metody historii gospodarczej (1963)
Wokół historii (1988)
Demografia Królestwa Polskiego w latach 1836–1846, wyd. Marek Górny, Poznań-Wrocław 2002 (= “Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 61), ss. 176.

Bibliografia

A. Wyczański, Witold Kula, 1916-1988, Nauka Polska 1989, nr 2, s. 207-216.
E. Kaczyńska, Witold Kula (18 IV 1916 – 12 II 1988), Kwartalnik Historyczny 1989, nr 3, s. 300-305.
A. Śródka, Uczeni polscy XIX i XX stulecia, t.2, Warszawa 1995, s. 413-415.
A. Sosnowska, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947-1994), Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2004, s. 90-96.
Encyklopedia Warszawy, Warszawa, s. 399.
Słownik historyków polskich, s. 278-279.